PRYWATNY AKT OSKARŻENIA

PRYWATNY AKT OSKARŻENIA – ZAGADNIENIA OGÓLNE

Kodeks karny i kodeks postępowania karnego dla niektórych przestępstw przewidują specyficzny tryb prowadzenia postępowania. Tak zwany prywatny akt oskarżenia powinieneś złożyć bezpośrednio do sądu. W trybie prywatnoskargowym nie toczy się postępowanie przygotowawcze. Szczegółowo postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego przedstawię w odrębnym wpisie.

PRYWATNY AKT OSKARŻENIA – JAKIE PRZESTĘPSTWA ?

Co do zasady wszystkie przestępstwa określone w kodeksie karnym są publicznoskargowe. Ustawodawca przewiduje jednak wyjątki. Tryb prywatnoskargowy jest przewidziany dla przestępstwa: zniesławienia, zniewagi, naruszenia nietykalności cielesnej. W szczególnych przypadkach tryb prywatnoskargowy dotyczy również przestępstwa wywołania uszczerbku na zdrowiu (artykuł 157 kodeksu karnego). Dotyczy to wyłącznie sytuacji naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia nie trwającego dłużej niż 7 dni, przy założeniu że pokrzywdzonym nie jest osoba najbliższa zamieszkująca wspólnie ze sprawcą.

Poszczególne przestępstwa szerzej przedstawię w osobnych wpisach.

PRYWATNY AKT OSKARŻENIA – WYMOGI FORMALNE

Co do zasady prywatny akt oskarżenia może ograniczyć się do oznaczenia osoby oskarżonego, zarzucanego mu czynu oraz wskazania dowodów popierających oskarżenie. Przede wszystkim należy dokładnie określić osobę oskarżonego podając wszystkie niezbędne dane identyfikacyjne. Istotne jest dokładne określenie zarzucanego oskarżonemu czynu. Należy precyzyjnie podać czas, miejsce, sposób i okoliczności jego popełnienia, a także skutki i wysokość ewentualnej szkody. Warto wskazać konkretny przepis, pod który podpada zarzucany czyn. Obligatoryjnie należy wskazać sąd właściwy do rozpoznania sprawy. Prywatny akt oskarżenia powinien zawierać uzasadnienie, wykaz dowodów i listę wszystkich osób, które mają zostać wezwane.

Wzór oraz szczegółowy opis prywatnego aktu oskarżenia przedstawię w odrębnym wpisie.

PRYWATNY AKT OSKARŻENIA – CZY MUSZĘ MIEĆ ADWOKATA ?

Kodeks postępowania karnego nie nakłada tak zwanego przymusu adwokacko-radcowskiego. Oznacza to, że prywatny akt oskarżenia możesz podpisać samodzielnie. Niemniej jednak z mojej praktyki wynika, że ze względu na liczne wymogi formalne, a także specyfikę postępowania prywatnoskargowego warto skorzystać z usług adwokata. Należy pamiętać, iż w sprawie w trybie prywatnoskargowym co do zasady nie działa prokurator. Oznacza, to że oskarżyciel prywatny jest „gospodarzem” postępowania i musi udowodnić i wykazać, że doszło do popełnienia czynu zabronionego.

PRYWATNY AKT OSKARŻENIA – CZY W SPRAWIE DZIAŁA PROKURATOR ?

Co do zasady nie. Niemniej jednak prokurator może wszcząć postępowanie w sprawie ściganej z oskarżenia prywatnego lub się do takiego postępowania przyłączyć. Następuje to w sytuacji, gdy wymaga tego szeroko pojęty interes społeczny. Z mojej praktyki zawodowej wynika, iż dzieje się to niezwykle rzadko.
W sytuacji, w której prokurator zainicjował postępowanie lub się do niego przyłączył sprawa toczy się z urzędu. Pokrzywdzony może korzystać z praw oskarżyciela posiłkowego.

PRYWATNY AKT OSKARŻENIA – OPŁATA

Oplata od prywatnego aktu oskarżenia wynosi 300 złotych. Na wypadek skazania oskarżonego, będzie on zobligowany do zwrotu kosztów poniesionych przez oskarżyciela, w tym opłaty sądowej.

PRYWATNY AKT OSKARŻENIA – PODSUMOWANIE

W oparciu o moje doświadczenia zawodowe obserwuję stałą tendencję wzrostową spraw z oskarżenia prywatnego. Z jednej strony instrument ten bywa czasem nadużywany jako kolejna faza sporu skonfliktowanych stron. Z drugiej strony, stanowi on często jedyną skuteczną formę przeciwdziałania zniewagom i nieuzasadnionego zniesławiania.

Jeżeli ktoś Cię znieważa i zniesławia lub zostałeś oskarżony w procesie z oskarżenia prywatnego zapraszam do bezpośredniego kontaktu z kancelarią.

Adwokat Tomasz Kosterka