PRZEDAWNIENIE KARALNOŚCI WYKROCZENIA

Przedawnienie karalności wykroczenia – wstęp

Częstym problemem praktycznym związanym z postępowaniem w sprawach o wykroczenia jest poprawne ustalenie czy nastąpiło przedawnienie karalności wykroczenia. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na trzy przewidziane przez ustawodawcę terminy. Pierwszym jest przedawnienie ścigania. Kolejny przedawnienie orzekania, i ostatnim przedawnienie wykonania orzeczonej kary. Zgodnie z treścią art. 45  § 1 kodeksu wykroczeń (dalej: k.w.) karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok. Jeżeli w okresie roku wszczęto postępowanie, karalność wykroczenia ustaje z upływem 2 lat od zakończenia tego podstawowego okresu tj. 1 roku od popełnienia wykroczenia. Na podstawie art. 45  § 3 k.w. orzeczona kara lub środek karny nie podlega wykonaniu, jeżeli od daty uprawomocnienia się rozstrzygnięcia upłynęły 3 lata.

Przedawnienie karalności wykroczenia – problemy interpretacyjne

W świetle wskazanych uregulowań pierwszym problemem interpretacyjnym jest znaczenie pojęcia „wszczęcia postępowania”. W tym zakresie należy odnieść się do art. 59 § 2  kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia (dalej: k.p.w.). Zgodnie z powyższym artykułem prezes sądu wszczyna postępowanie zarządzeniem. Na podstawie zarządzenia kieruje sprawę do rozpoznania na rozprawie lub na posiedzeniu. Istotnym zatem jest, aby w okresie roku od dnia popełnienia wykroczenia prezes sądu wydał odpowiednie zarządzenie. Na mocy wskazanego zarządzenia kieruje sprawę do rozpoznania na rozprawie lub posiedzeniu.

Znaczne problemy interpretacyjne powstawały również w odniesieniu do stanu faktycznego, w którym początkowo czyn  został zakwalifikowany jako przestępstwo. W trakcie postępowania kwalifikacja prawna uległa jednak zmianie i toczy się postępowanie w przedmiocie popełnienia wykroczenia.

Jako przykład można tutaj wskazać początkowo błędnie określoną wartość przedmiotu przestępstwa z art. 278 kodeksu karnego (dalej: k.k.) Wartość przedmiotu przestępstwa wtoku postępowania okazała się  mniejsza niż 1/4 minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dziej się tak na przykład w konsekwencji wyceny przedmiotu kradzieży przez biegłego sądowego. Kolejnym przykładem może być przestępstwo z art. 178a k.k. (prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości). Kolejnym jest wykroczenie z art. 87 k.w. (prowadzenie pojazdu mechanicznego przez osobę znajdującą się w stanie po użyciu alkoholu). Ustawodawca ustalił próg różnicujący odpowiedzialność.  Jest nim zawartość alkoholu we krwi przekraczająca 0,5 promila lub zawartość alkoholu w 1 dm³ wydychanego powietrza przekraczająca 0,25 mg. W praktyce często mamy do czynienia z pomiarami tzw. granicznymi i kwalifikacja prawna czynu ulega w toku postępowania modyfikacji. Zmiany mogą wynikać chociażby ze względu na tolerancję pomiaru założoną przez producenta urządzenia pomiarowego. Powyższe okoliczności mają ogromne znaczenie dla ustalenia czy nastąpiło przedawnienie karalności wykroczenia.

Przedawnienie karalności wykroczenia – orzecznictwo

Problemy interpretacyjne okazały się na tyle istotne, iż Sąd Najwyższy wydał w tym zakresie postanowienie w dniu 21 października 2003 r. (sygn. akt I KZP 9/03). Zgodnie z treścią wskazanego postanowienia, „wskazany w art. 45 § 1 zd. 2 k.w. warunek przedłużenia okresu przedawnienia karalności wykroczenia jest spełniony wtedy, gdy w ciągu roku od jego popełnienia postępowanie o wykroczenie zostało wszczęte przez prezesa sądu na podstawie art. 59 § 2 k.p.w. O ile czyn stanowiący wykroczenie został początkowo oceniony jako przestępstwo także wówczas, gdy w tym samym okresie zostało wszczęte postępowanie przygotowawcze przeciwko osobie”. Reasumując w sytuacji, w której początkowo prowadzono postępowanie przygotowawcze (w fazie in personam) o przestępstwo, stosować należy dłuższy termin przedawnienia tj. 2 lata od dnia popełnienia wykroczenia.

W tym miejscu należy również zwrócić uwagę na bardzo powszechny problem przedawnienia wykonania kary grzywny nałożonej w postępowaniu mandatowym. Podkreślenia wymaga fakt, iż w sytuacji w której przyjmujemy mandat karny staje się on prawomocnym rozstrzygnięciem postępowania w zakresie popełnionego wykroczenia. Z uwagi na powyższe przedawnienie wykonania kary grzywny nastąpi dopiero z upływem 3 lat od dnia przyjęcia mandatu karnego.

Jeżeli zastanawiasz się czy w Twojej sprawie doszło do przedawnienia karalności wykroczenia zapraszam do bezpośredniego kontaktu z kancelarią w celu przedstawienia sprawy i uzyskania pomocy prawnej.

Adwokat Tomasz Kosterka